Jersey koeien zie je nauwelijks in ons land. Mannen als Jan Dirk van de Voort evenmin. Breng ze samen en je krijgt iets bijzonders: een product dat inmiddels naar alle windstreken wordt geëxporteerd. Dankzij de Remeker kaas van biologische melkveehouderij en kaasmakerij De Groote Voort zingt de naam van Lunteren inmiddels de halve wereld rond. En als het aan Jan Dirk ligt blijft dat zo.
Wat is vers, gezond en nog lekker ook? Die vraag houdt pionier Jan Dirk van de Voort al zijn hele leven bezig. Het eerste deel van het antwoord vond hij dertig jaar geleden: kaas maken oké, maar dan wel op biologische wijze. Remeker natuurkorstkaas. Zo’n tien jaar later werd het antwoord compleet: antibioticavrij! De weg naar succes lag open. Met vallen en opstaan, maar daar maalt Jan Dirk niet om. Sterker nog, het geeft hem nieuwe energie.
De Groote Voort is een bijzonder plekje in de zuidwesthoek van de Gelderse Vallei. Hier grazen circa honderd Jersey-koeien op kruidenrijke weiden. Koeien met hoorns, en dat kun je gerust opvallend noemen. “De hoorns zijn een depot van mineralen die voor buffering zorgen”, zegt Jan Dirk. “Daardoor hebben de dieren geen of weinig last van kauwproblemen.” De boerderij verwerkt uitsluitend de rauwe melk van de eigen koeien. Conserveringsmiddelen worden niet gebruikt, en ongeraffineerd zeezout wordt slechts heel weinig ingezet. In het kaaspakhuis rijpt de kaas vervolgens net zo lang tot de juiste smaak bereikt is.
Die aanpak heeft behalve tot lekkere kaas ook tot nogal wat prijzen geleid. In 2011 viel hem de Ekoland Innovatieprijs ten deel. Jan Dirk: “Ja, ik ben trots op die prijs. Maar trotser nog ben ik op het feit dat onze natuurlijke manier van werken loont. Alles komt ten goede aan de smaak van onze kaas. Daar doen we het voor.” Enkele jaren later werd hij, tussen alle “grote jongens” zoals hij de concurrentie noemt, uitgroepen tot Agrarisch Ondernemer van 2016. Een pluim van jewelste.
We zijn weer drie jaar verder. Zou hij de ‘Beste graslandboer van 2019’ worden? De Groote Voort was een van de zeven genomineerden. Het werd uiteindelijk een close finish, maar de hoofdprijs ging naar melkveehouders uit Wapserveen. Toch gingen Jan Dirk en zoon Peter niet met lege handen naar huis, want de familie Van de Voort won met hun bedrijf de publieksprijs. Via de internetverkiezing hadden zij de meeste stemmen behaald! Hun filosofie – de beste kaas maak je van melk die volledig afkomstig is van gras – sprak veel mensen aan. Reactie Jan Dirk: “Fantastisch, die publieksprijs. Een geweldige erkenning van ons werk op de boerderij. De beloning van jaren nadenken, investeren en knokken.”
Jan Dirk is pas tevreden als aan alle voorwaarden om tot een perfecte kaas te komen is voldaan. Denk aan de grond, het gras, de mest, de melk en aan het eind van de rit de kaas. Alles moet in balans zijn. “En klopt er onderweg iets niet”, zegt de man wiens familie al vier eeuwen aan de Postweg in Lunteren boert, “dan gaan we op zoek naar de oorzaak. Innovatie zit in ons DNA, zeg ik wel eens.”
Zo is Jan Dirk jarenlang bezig geweest de natuurlijke cyclus van bemesting door vee te herstellen. “Ik zal je het hele verhaal besparen, maar pas sinds vorig jaar hoeven we het land niet meer te bemesten. Daar zorgen de koeien zelf voor en de pieren doen ondergronds de rest. Anders gezegd: we werken samen met de natuur naar oplossingen. In de praktijk betekent dat dat de koeien tijdens het weideseizoen zelf gras halen. Doordat wij geen synthetische middelen meer gebruiken, zie je hoe het bodemleven zich sterk ontwikkelt. Wij hebben hier veel roeken en die vogels trekken de hopen mest uit elkaar. Wist je trouwens dat wij nog mestkevers hebben? Die zie je op de weilanden bijna nergens meer. Alle puzzelstukjes vallen zo in elkaar.” De Universiteit van Wageningen heeft al die jaren de ontwikkelingen in Lunteren op de voet gevolgd. Met als resultaat dat een bezoek aan De Groote Voort is opgenomen in het studieprogramma.
Wie hem een gepassioneerd idealist noemt, wordt gecorrigeerd. Jan Dirk: “Gepassioneerd? Jazeker. Maar ik noem mezelf liever een realistisch idealist die uiteindelijk wordt beloond met de bijzondere smaak van een fantastisch product. Tegelijkertijd moet je weten hoe het verdienmodel in elkaar zit. Heel goed kijken naar de cijfers dus. Met alleen enthousiasme red je het helaas niet.”