Herinneren is belangrijk

MUUR VAN MUSSERT, Hessenweg 85, Lunteren

Vergane glorie 

De in 1938 gebouwde 'Muur van Mussert' werd 150 meter lang en tien meter hoog. Bij de muur werden zes grote bijeenkomsten gehouden, "Hagespraken", waar maximaal per keer zo'n 20.000 NSB'ers bij aanwezig waren. De NSB deed echter voorkomen - door foto's te manipuleren - dat het er 50.000 tot 70.000 waren. Gedurende de jaren 1938-1941 werd er gebouwd, maar vermoedelijk is het complex niet geheel gerealiseerd zoals de oorspronkelijke bedoeling was. De oorlogsomstandigheden en gebrek aan financiën hebben voltooiing verhinderd. Dat kwam vooral door het door de Duitsers ingestelde verbod op massabijeenkomsten van politieke partijen en de schaarser wordende benzine.

EDUCATIEF CENTRUM, Brinkkanterweg 23a, Woudenberg

Aarden constructies waren van levensbelang

Langs vrijwel de gehele Grebbelinie lagen loopgraven die de militairen zelf moesten graven. De aarden constructies waren in mei 1940 van levensbelang.
In 1938 was 1,8 miljoen gulden beschikbaar gesteld voor de bouw van stellingen in de Grebbelinie. Het geld werd uitgegeven aan bouwmateriaal voor loopgraven, schuilnissen, uitkijkposten, groepsschuilplaatsen, menutiedepots, tankgrachten, hulpverbandplaatsen en commandoposten.

MILITAIR PLATFORM EDE, Verbindelaarsweg 100, Ede 

Battlefield op de Ginkelse Heide

Ede kent een rijke militaire historie, die van grote invloed is geweest op de ontwikkeling van het Veluwse dorp. Meer dan 100 jaar was Ede een garnizoensplaats, waar duizenden militairen hun dienstplicht hebben vervuld.

Ede kende een bijzondere relatie met de krijgsmacht. De aanwezigheid van militairen heeft in de Edese samenleving een grote rol gespeeld. Ede was een echt garnizoensdorp. Het contact tussen burgers en militairen is daarbij zeer belangrijk geweest.
De gemeente Ede heeft in de eerste helft van de vorige eeuw veel te maken gehad met strijdende partijen op haar grondgebied. Ede schrijft 'battlefield' geschiedenis als er tijdens de Tweede Wereldoorlog driemaal wordt gevochten op de Ginkelse Heide. Dit toont aan dat deze regio een belangrijke, militair strategische waarde heeft.

Arnhemseweg, Ede

Sherman tank

De historische Sherman tank, symbool van de bevrijding van Ede, is na een grondige opknapbeurt teruggekeerd op haar plek bij de Langenberg, aan de rotonde Arnhemseweg-N224. De locatie voor de Sherman tank – in het plantsoen naast de rotonde tussen de Arnhemseweg en de N224 – is historisch betekenisvol, omdat het de plek markeert waar tijdens de bevrijding de geallieerde tankcolonne zich opsplitste om Ede binnen te trekken. De tank wijst daarom in de ‘rijrichting’ naar het centrum.

GREBBELINIE, Buursteeg 2, Renswoude

Meer dan 40 km militair erfgoed

De Grebbelinie is een waterlinie tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe, die werd aangelegd in de 18e eeuw. Haar bekendheid ontleent ze echter aan de periode 1939-1940 toen de linie onder de naam Valleistelling de hoofdverdediging vormde van het Nederlandse defensieplan.
Na de Tweede Wereldoorlog werden de kazematten, tankversperringen en Duitse bunkers bedekt met een laag groen. Meer dan 40 kilometer aan militaire geschiedenis ligt nu verborgen in een mooi en langgerekt natuurgebied langs Valleikanaal en Eem.
In het Grebbelinie bezoekerscentrum wordt het verhaal verteld over het verhaal van oorlog en vrede in de Gelderse Vallei en de rol van de Grebbelinie in de landsverdediging.

BELGENMONUMENT, Verlengde Arnhemseweg, Ede 

Opvang tijdens WO-I

Het Belgenmonument is een zwerfkei die op restanten van de fundering van het Vluchtoord Ede staat. Een opvangkamp uit de Eerste Wereldoorlog 1914-1918. Meer dan een miljoen Belgen vluchtten indertijd voor het oorlogsgeweld naar Nederland. Bijna 6000 mannen, vrouwen en kinderen uit Vlaanderen werden tussen 1915 en 1918 hier op de Edese Heide opgevangen in houten barakken op een terrein van 30 hectare groot. Een “modelkamp” voorzien van alle faciliteiten zoals een ziekenhuis, een kerk en scholen. Met een eigen centrale voor verwarming en elektriciteit voor die tijd een ongekende luxe. Vluchtoord Ede is in 1918 gesloopt. De materialen zijn gebruikt voor heropbouw in België.

Kreeseweg, Ede (11km fietsen van Lunteren)

Oefenloopgraven W.O. I

 
Al sinds circa 1900 zijn er militairen gelegerd geweest in Ede en is de Edese Hei als oefenterrein gebruikt. Op de hei bevinden zich restanten van twee loopgravenstelsels die voor oefeningen zijn gebruikt.
Het oudste stelsel, in het gebied 'de Kreelse Kop', dateert uit de Eerste Wereldoorlog. Dit stelsel is gebouwd in 1917. Het is gebaseerd op de loopgraven die destijds in België en Noord-Frankrijk werden gebruikt, waarbij de soldaten niet alleen vochten vanuit de loopgraven maar er ook meer langdurig in gehuisvest waren. Het stelsel bestond uit ruim twee meter diepe gangen met vele bochten, inhammen en ondergrondse verblijfplaatsen. Anno 2019 is er niet zo heel veel meer te vinden van de loopgraven. Er is geen monument of informatiebord.